شعاع زن، ردیاب یا سیستم نقطه زن پالسی هر سه به یک معنی می باشد و به دستگاه فلزیابی گفته می شود که وظیفه آن شناسایی محدوده احتمالی وجود فلز می باشد. کار کردن با این نوع فلزیاب ها کمی دشوار بوده و اپراتور حتما باید دارای تجربه کافی برای کار با این نوع دستگاه باشد.

یک اپراتور با تجربه که در فکر یک کاوش موفق است باید با امکانات کامل وارد میدان شود تا بدون خطا به هدف اصلی برسد و زمان خود را بیهوده صرف نکند. زمانی که یک اپراتور در منطقه وسیعی پا می گذارد که حتی محدوده تقریبی هدف مورد نظر خود را نمی داند باید به سراغ یکی از دستگاه های شعاع زن , فلزیاب آنتن راداری یا سیستم نقطه زن پالسی برود. این نوع سیستم در دو نوع خوراک خور و فرکانسی در بازار فروش فلزیاب موجود می باشد.

برخی دیگر از این نوع فلزیاب ها به کمک یک میله فلزی به نام پروپ که به زمین متصل می شود می توانند فرکانس را با قدرت بیشتری به زمین منتقل کنند و فلزات را در عمق بیشتری شناسایی کنند.

همان طور که از نام این دستگاه مشخص است، فلزیاب نقطه زن برای مشخص کردن نقطه دقیق هدف در زیر زمین است که پس از شعاع زنی هدف مورد نظر و پیدا کردن محدوده تقریبی هدف باید به کمک یک فلزیاب نقطه زن مکان دقیق هدف را مشخص کرد. از انواع مختلف این نوع دستگاه می تواند به فلزیاب های VLF، PI، BFO و نقطه زن های دستی کوچک نام برد.

نقطه زنی با فلزیاب پالسی PI یا هر نوع فلزیاب مغناطیسی وابسته به روش حرکتی MOTTION میباشد و در روش غیر حرکتی یا نقطه زنی DC با فلزیاب پالسی PI یا فلزیاب وی ال اف VLF به دلیل ارام یا کمتر بودن حرکت سرجستجوگر یا عامل ارسال کننده دریک محدوده کوچک وجود انحراف یا خطا کاهش می یابد اما حساسیت بالا برای عمق زیاد در فلزیاب پالسی PI موجب خطا در عملکرد بخصوص در روش حرکتی MOTION میگردد.

همه فلزیاب های نقطه زن و سیستم های پالسی مجهز به یک تنظیم بالانس زمین (balance ground) هستند. معمولا این گزینه با اسامی تریشلدد، گراند، بالانس، Tune و … مشخص می شوند.

امروزه فلزیاب های PI پالسی یکی از پرکار برد ترین فلزیاب های مورد استفاده در میان کاوش گران است. در تکنولوژی این فلزیاب ها به دو کویل مجزا نیاز نبوده در این دستگاه ها یک کویل با سایز های مختلف به عنوان فرستنده و گیرنده استفاده می شود. در این تکنولوژی از طریق یک سیم پیچ شارژ پالس های جریان را نشان می دهند. هر پالس دارای یک میدان مغناطیسی مختلط است وقتی پاس خاموش می شود این میدان های مغناطیسی نیز از بین خواهد رفت و این امر موجب به وجود آمدن یک دامنه شیب دار در کویل می شود و این امر موجب به وجود آمدن جریانی از کویل می شود که (back emf) نام دارد. زمانی که اجسام فلزی در اطراف میدان مغناطیسی سیم پیچ هستند پالس یک میدان مغناطیسی مخالف در آنها ایجاد می کند. سپس موج به وجودآمده را به وسیله پیش تقویت کننده تقویت کرده و به قسمت صوتی دستگاه منتقل می شود.

از نکات مهمی که در سیستم نقطه زن پالسی بسیار چشم گیر است حساس نبودن آنها به کانی های موجود در زمین است. از آنجایی که خاک ایران دارای آلودگی های بسیاری است این دستگاه حساسیتی در برار این آلودگی ها نشان نمی دهد. همچنین از دیگر مزایای سیستم نقطه زن پالسی می توان به عمق بالاتر آنها نسبت به دستگاه های وی ال اف اشاره کرد. لازم به ذکر است که فلزیاب های پالسی می توانند 3 تا 3مترو نیم عمق زنی داشته باشند که در مقایسه با دستگاه های VLF بسیار بیشتر است. البته در کاتالوگ های دستگاه های پالسی میزان عمق زنی تا 8 متر نیز نوشته شده که می توان گفت این موضوع تنها برای فروش بیشتر و بهتر محصولات توسط افراد سود جو به وجود آمده و تنها روشی برای سوء استفاده از افراد به شمار می آید.

این دستگاه ها حساسیت پایین تری نسبت به فلزات با ارزش مثل طلا را دارند. و قدرت تفکیک آنها بسیار ضعیف تر از نمونه های دیگر است. البته این سیستم ها کاملا هم مستثنا نبوده و یکی از معایب فلزیاب های پالسی که بسیار مهم نیز به شمار می آید مصرف باطری بیش از حد آن است.

در فلزیاب پالسی در روش نقطه زنی NON MOTION که سرجستجوگر ثابت قرار داده شده و تنظیمات با حساسیت بالا برای عمق زیاد تعیین گردد در روش حرکتی با همین تنظیم خطا شکل میگیرد یا با همان نوع تنظیم در روش نقطه زنی DC که حساسیت سیستم فلزیاب پالسی یا هر نوع فلزیاب مغناطیسی برای کاوش طلا یا انواع فلزات در عمق زیاد افزایش داده شود در روش غیر حرکتی یا شعاع زنی AC بهره برده شود سیستم فلزیاب METAL DETECTOR در تشخیص در طول مسیر دچار بی تعادلی یا واکنش به هر نوع منبعی میگردد که در سیستم حساسیت ایجاد مینماید.

بعد از خرید فلزیاب پالسی چه کاری باید انجام داد؟

اکثرا بر این باورند که بعد از خرید یک سیستم پالسی باید مستقیم به زمین هدف بروند و نتیجه بگیرند.

این روند اشتباست. کار کردن با فلزیاب های پالسی مانند رانندگی کردن است. به فرض مثال اگر کسی رانندگی را به شما به صورت کلامی توضیح دهد، کاملا متوجه میشوید، ولی زمانی که پشت فرمان نشسته اید میبینید که ساعت ها نیاز به تمرین دارید تا بتوانید راننده شوید.

در واقع کار کردن با انواع فلزیاب نیز به همین گونه است. در اولین مرحله بعد از خرید فلزیاب مطالعه دقیق کاتالوگ های آن سیستم می باشد. در واقع شما باید تمامی امکانات سیستم را کاملا بشناسید و ببینید چگونه عمل میکند. مثلا ولوم ها و دکمه های روی یک دستگاه هر کدام چه عملی را انجام میدهند.